Wanneer de tragedie plaatsvindt en we worden plotseling ondergedompeld in onuitsprekelijke horror, willen we begrijpen, willen we onverklaarbare, dat ons wederom confronteert met het niet aflatende wiel van het lot, onder woorden brengen.
Wat kan er gebeuren dat er voor zorgt dat een man een reeks beslissingen lijkt te nemen die leiden tot zijn dood en die van tientallen anderen? Wat is het dat hem niet alleen tot zelfmoord drijft, maar tot een daad die tientallen onbekenden met zich meesleurt op dit donkere pad?
Laat ons eerst en vooral niet vergeten dat het onderzoek nog aan de gang is, en dat zolang het niet wordt afgesloten, blijft alles wat we zeggen en schrijven alleen speculatie. We moeten altijd bescheiden blijven ten overstaan van het onbegrijpelijke. En dan moeten we beseffen dat zelfs wanneer het onderzoek is afgerond, waarschijnlijk niet alle vragen zullen zijn opgelost. We kunnen het drama gedeeltelijk trachten te verklaren, complementaire elementen kunnen de persoonlijkheid van de dader verduidelijken. Maar het feit dat hij dood is zal er voor zorgen dat er altijd een aantal vragen onbeantwoord zullen blijven.
Wat zijn de psychiatrische categorieën, die ons kunnen helpen om deze gebeurtenis te begrijpen?
Zelfmoord is natuurlijk en helaas een veelvuldig voorkomend iets, maar het betreft meestal enkel de zelfmoordenaar zelf. Er kan soms collaterale schade zijn (auto-ongeluk, explosie bij een zelfmoord met gas, …), maar dit blijft zeldzaam. De haat en de vernietigingsdrang van het subject is gericht op zichzelf. De plaats van de zelfmoord (bijvoorbeeld de werkplek of de slaapkamer) kan echter een indicatie zijn van een woede jegens iets of iemand buiten het subject.
Een soort van zelfmoord waar anderen bij zijn betrokken, is altruïstische zelfmoord. Dit is een zelfmoord die samengaat met de moord op dierbaren, niet uit woede, maar om hen te behoeden voor dingen die de persoon ondraaglijk acht. Het gaat hier meestal om waandenkbeelden.
Een ander type van zelfmoord is zelfmoord uit wraak. Uit wraak doodt men personen die ons dierbaar zijn en daarna pleegt men zelfmoord. De kindermoord van Medea is een beroemd voorbeeld uit de literatuur. De woede is daarbij gedeeltelijk gericht tegen zichzelf maar ook grotendeels naar buiten gericht.
Het is mogelijk, maar dit vraagt om bevestiging, dat een reeks van massamoorden, gevolgd door zelfdoding in deze categorie vallen, met de middelbare school of de straat waar de dader woonde als het object van de wraak.
Boosheid en woede, bovenop wanhoop, moeten dus samen in overweging worden genomen om te komen tot begrip van zelfvernietigende daden.
We riskeren om bij dit drama veel te praten over psychiatrie en geestelijke ziektes. Het is belangrijk om de maat der dingen niet te verliezen, en om niet te vergeten dat de meeste patiënten die lijden aan psychische stoornissen op geen enkele manier schadelijk zijn en zelf last hebben van soms erg moeilijke levensomstandigheden. Dus laten we vermijden om hen met de vinger te wijzen en te stigmatiseren ze in een vergeefse poging om dit lijden dat ons vandaag overvalt te bezweren.
